MONOGRAFIA SZKOŁY
Wstęp
Mija właśnie 100 lat od chwili, gdy dzieci wrzesińskie rozpoczęły naukę w nowym budynku pruskiej szkoły powszechnej. I chociaż szkoła to nie budynek, właśnie ta setna rocznica stała się powodem do podjęcia próby napisania historii szkoły, potocznie nazywanej przez współczesnych wrześnian "jedynką".
mgr Marian TorzewskiCelem niniejszego opracowania nie jest szukanie korzeni tej szkoły, które z pewnością sięgają szkoły parafialnej w czasach I Rzeczypospolitej, nie jest też pisanie jej historii w czasach zaboru pruskiego, kiedy funkcjonowała jako wyznaniowa szkoła katolicka (obok ewangelickiej i żydowskiej), nie jest również przypominanie wielokrotnie już opisywanych dziejów strajku dzieci wrzesińskich. Przedstawione tu dzieje szkoły obejmują lata 1903 - 2003, a więc schyłek epoki rozbiorów, lata II Rzeczypospolitej, czas okupacji hitlerowskiej, czasy PRL i wreszcie pierwsze lata III Rzeczypospolitej.
W okresie tym szkoła miała różne nazwy i dlatego nazwa użyta w tytule opracowania jest dalece nieścisła. Można by użyć nazwy "Publiczna Powszechna Męska Samorządowa Katolicka Ludowa Szkoła Podstawowa nr 1 we Wrześni", czyniąc zastrzeżenie, że stałymi elementami były tu tylko wyrazy "Szkoła we Wrześni", natomiast wszystkie pozostałe określenia nigdy nie występowały razem i należałoby je skreślać wybiórczo w zależności od okresu dziejów szkoły.
Warto też pamiętać, że wszystkie współcześnie istniejące, a także te już nieistniejące, szkoły podstawowe we Wrześni wywodzą się z "jedynki", bo to ona była pierwszą i do pewnego czasu jedyną szkołą tego typu w mieście. Rzec by można nawet, że pośrednio wywodzą się z niej współczesne wrzesińskie gimnazja.
Prezentowana tutaj historia "jedynki" nie spełnia wymogów pracy naukowej. Jest to rezultat świadomego wyboru autorów, których zamiarem było napisanie opracowania przystępnego dla każdego czytelnika. Chociaż więc w opracowaniu wykorzystano dostępne źródła, aparat naukowy ograniczony został do ich podania na końcu bez odwoływania się do nich w tekście w postaci przypisów. Zawartość merytoryczna opracowania wyznaczona jest zasobnością dostępnych źródeł. Źródła te nie pozwoliły na wyczerpującą i jednolitą prezentację dziejów szkoły.
Wyodrębnione z całości opracowania dzieje szkolnego harcerstwa w odniesieniu do okresu powojennego opracowała Irena Lisiakowa, która też sporządziła wykazy nauczycieli i absolwentów szkoły.
Niniejsze opracowanie ukazuje się z okazji obchodów 100 – lecia istnienia gmachu szkolnego przy ulicy Szkolnej 1. Powstało z inicjatywy i dzięki staraniom obecnego dyrektora Samorządowej Szkoły Podstawowej nr 1 Zbigniewa Dzierżyńskiego. Autorom pozostało tylko rzecz napisać, co uczynili z przyjemnością, ponieważ byli w przeszłości ze szkołą tą związani.
Na koniec wypada podziękować wielu wrześnianom i nie tylko wrześnianom, których trudno tu wymieniać z nazwiska, a których życzliwa pomoc w zbieraniu faktów stanowi również wkład w powstanie niniejszego opracowania.
