Historia 68 pułku piechoty sięga początków odrodzonego po 123
latach niewoli państwa polskiego. Zorganizowany został w czasie Powstania
Wielkopolskiego w 1919 roku i początkowo nosił nazwę 10 Pułku Strzelców
Wielkopolskich. Pod tą nazwą brał udział w walkach powstańczych w ramach 3 Dywizji
Strzelców Wielkopolskich. Nieco później, najpierw ochotnicy, a potem cała jednostka
brała udział wiosną 1919 roku w walkach z Ukraińcami o Małopolskę Wschodnią.
W lutym 1920 roku w wyniku reorganizacji armii i tworzenia Wojska Polskiego jednostka
otrzymała nazwę 68 Pułku Piechoty i weszła w skład 17 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty
(Gnieźnieńskiej). Pod nową nazwą pułk wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej
1920 roku. W czasie zagrożenia bytu niepodległego państwa polskiego w lipcu i sierpniu
1920 roku walczył na litewsko-białoruskim odcinku frontu.
16 sierpnia, kiedy rozpoczynała się Bitwa Warszawska, pułk po krwawej walce z Rosjanami
zdobył Nasielsk. Dzień ten w późniejszych latach był dniem święta pułkowego.
68 Pułk Piechoty zasłużył się wielce w "wykuwaniu" granic odrodzonego
państwa polskiego. Zasługi te podkreśliło przyznanie oficerom i żołnierzom pułku 17
krzyży Orderu Virtuti Militari i 99 Krzyży Walecznych. W roku 1921, w czasach pokoju,
pułk otrzymał ostateczną lokalizację we Wrześni.
W latach 30-tych składał się z 3 batalionów, z których trzeci, od 1933 roku,
stacjonował w Jarocinie.
W 1936 roku w czasie zamachu majowego Józefa Piłsudskiego pułk stanął po stronie
rządu. W 1928 roku społeczeństwo powiatów wrzesińskiego, konińskiego, kolskiego i
byłego słupeckiego ufundowało pułkowi sztandar. Jego uroczystego wręczenia dokonał
28 maja 1928 roku, przybyły specjalnie na tę okazję do Wrześni, Prezydent RP Ignacy
Mościcki.
Przez cały okres międzywojenny oprócz wykonywania zadań wojskowych pułk brał żywy
udział w życiu miasta. Z jego udziałem odbywały się wszystkie uroczystości z okazji
świąt państwowych. Orkiestra pułkowa grała zarówno podczas defilad jak i do tańca
podczas festynów. Instruktorzy z orkiestry uczyli grać innych, np. szkolili orkiestrę
gimnazjalną. Wysoki prestiż wojska polskiego i jego oficerów sprawiał, że zapraszano
ich na wiele uroczystych spotkań.
Czas wielkiej próby nadszedł znów w 1939 roku. Już latem pułk odbywał ćwiczenia,
uwzględniające możliwość ataku niemieckiego. We wrześniu 1939 roku pułk walczył
bohatersko w największej bitwie wojny obronnej Polski - bitwie nad Bzurą. Wraz z
klęską Polski pułk przestał istnieć. Wielu oficerów i żołnierzy zginęło w walce,
inni poszli do niemieckiej niewoli, jeszcze inni walczyli później w konspiracji lub po
przedostaniu się do Europy Zachodniej w Armii Polskiej na Zachodzie. Za bohaterską
postawę w zmaganiach wrześniowych 15 oficerów i żołnierzy zostało zakwalifikowanych
do odznaczenia krzyżem Virtuti Militari, a 60 Krzyżem Walecznych.
Dziś przechodząc obok pomnika 68 Pułku Piechoty powinniśmy pamiętać o tym wszystkim,
co dla wolnej Polski uczynili jego żołnierze.
Kącik
patrona szkoły w szkolnej Izbie Pamięci